Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Szczytniki na lata 2022-2025
Na terenie gminy znajduje się park podworski w Szczytnikach z dobrze zachowanym drzewostanem w tym: dwa dęby szypułkowe i jedna lipa drobnolistna liczące sobie ponad 300 lat, stanowiące pomniki przyrody. Na terenie parku znajduje się staw z wysepką i kamień z herbem szlacheckim z 1864 roku.
Uwagę przyciąga też zabytkowy dworek z połowy XVIII wieku – obecnie siedziba władz gminnych. Okres świetności tej budowli przypada na okres wizyty króla pruskiego Fryderyka Wilhelma w 1773 roku. Dwór zbudowany na planie niewydłużonego prostokąta kojarzy się z murowanymi dworami szlacheckimi z XVI i XVII wieku nie zaś z połową XVIII wieku i należy do nielicznie zachowanych w Wielkopolsce siedzib szlacheckich z tego okresu. Podobny park ale mniej bogaty w unikalny drzewostan znajduje się w miejscowości Marchwacz. W tej samej miejscowości znajduje się zbiorowa mogiła, w której pochowano zamordowanych w nocy z 21 na 22 stycznia 1945 roku dwunastu żołnierzy radzieckich i 63 mieszkańców Marchwacza.
Oprócz dworku w parku szczytnickim do ważniejszych zabytków można zaliczyć:
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja w Stawie ( pobudowany ok. 1520r.),
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Iwanowicach ( pobudowany ok. 1460r.)
Pomnik Augustyna Kordeckiego ? przeora Paulinów z Jasnej Góry, wsławionego obroną klasztoru przed Szwedami;
Pałac Niemojowskich w Marchwaczu (pobudowany ok 1820 r.).
Sławni ludzie
Jan Gruszczyński (1405-1473) urodzony w Iwanowicach, wielki kanclerz koronny i prymas, który zasłużył się Polsce jako dyplomata, zawierając kilka ważnych układów z innymi państwami, a także jako głowa Kościoła w Polsce, uzyskując ze strony duchowieństwa świadczenia na wojnę 13-letnią z Krzyżakami.
Klemens Augustyn Kordecki Przeor kilku klasztorów paulińskich, który bohatersko dowodził obroną Częstochowy przed Szwedami (1603-1673). Urodził się w Iwanowicach, gdzie jego ojciec, Marcin sprawował w latach 1615-1616 funkcję burmistrza. W 1982 roku odsłonięto w Szczytnikach pomnik bohaterskiego przeora – dzieło dłuta Leona Machowskiego. Pomnik ustawiono na miejscu poprzedniego monumentu zniszczonego przez hitlerowców.
Bracia Wincenty (1784-1834) i Bonawentura (1787-1835) Niemojowscy. Urodzeni w kaliskiem w Słupi, po ukończeniu gruntownych nauk prawniczych za granicą osiedli w Marchwaczu i jako posłowie stanęli na czele legalnej opozycji sejmowej, nazwanej „kaliszanami”. Następnie odegrali znaczącą rolę w rewolucyjnym rządzie powstania listopadowego. Wincenty za swoją patriotyczną działalność został skazany na śmierć, a następnie ułaskawiony przez cara, zmarł w drodze na zesłanie. Do dnia dzisiejszego nie jest znane miejsce gdzie spoczywają zwłoki Bonawentury Niemojowskiego, dawnego dziedzica wsi Marchwacz. Po upadku powstania listopadowego wyemigrował on do Francji. Wyobcowany, pozbawiony faktycznego wpływu na sytuację w kraju podupadł na zdrowiu kiedy tylko dowiedział się o śmierci swego brata Wincentego w Moskwie. Bliski obłędowi zamawiał po kilka tysięcy sztuk broni dla walczącej Warszawy, która już dawno opanowana została przez Rosjan. Zmarł w 1835 roku w Paryżu. Jego doczesne szczątki pochowano na znanym paryskim cmentarzu Perlachez. Jego kwatery nikt jednak na tym cmentarzu nie znajdzie. Niektóre poszlaki wskazują, że rodzina w tajemnicy przed władzami carskimi sprowadziła zwłoki do kraju i pochowała w kościele parafialnym w pobliskim Rajsku. Jak jest naprawdę? Być może nigdy nie poznamy prawdy?
Tomasz Łubieński urodzony w Szczytnikach (1784-1870) generał i żołnierz napoleoński. Podobnie jak Niemojowscy był członkiem rządu powstania listopadowego, pełnił także funkcję wiceprezydenta stolicy a następnie szefa sztabu armii powstańczej. Jako szef Domu Handlowego Lubieńskich należał do głównych inicjatorów kolei warszawsko-wiedeńskiej.
