Patriotyczne Obchody 75. Rocznicy Pomordowania Mieszkańców Marchwacza

W sobotę 25 stycznia 2020 r. w Marchwaczu miała miejsce Uroczystość upamiętniająca 75. Rocznicę Pomordowania Mieszkańców tej miejscowości pod koniec II wojny światowej.  Do wyzwolonej wcześniej przez armię radziecką miejscowości niespodziewanie weszły niedobitki wojsk niemieckich. Nie są do końca znane okoliczności, dla jakich Niemcy postanowili dokonać kolejnego mordu, ale pod błahym pretekstem pomocy przy wyciąganiu samochodów z zasp śnieżnych zmusili ponad 60 mężczyzn powyżej 16. roku życia do zgromadzenia się w centrum wioski. Następnie po kilku zaczęli ich rozstrzeliwać pod stogiem słomy. Spośród uwięzionych udało się uratować tylko dwóm. Zamordowanych zostało  wówczas 62 mieszkańców Marchwacza oraz 6 Polaków i 12 żołnierzy radzieckich o nieznanych nazwiskach. Miejsce mordu uznano z czasem za miejsce pamięci narodowej. Doczesne szczątki niektórych z pomordowanych rodziny ekshumowały i pochowały na innych cmentarzach. Ostatecznie miejsce to jest miejscem pochówku dla 75 osób: 57 mieszkańców Marchwacza i wszystkich pozostałych nieznanych z imienia i nazwiska mężczyzn. Dzień 22 stycznia 1945 r. stał się najtragiczniejszym w całej historii Marchwacza.

Dla uczczenia tych wydarzeń o godz. 8.30 spod kaliskiego Teatru na XXI. patriotyczny bieg, który od roku 2000 odbywa się z inicjatywy Piotra Maciejewskiego, wyruszyli biegacze i przyjaciele Kaliskiego Towarzystwa Sportowego ?Supermaraton?. W biegu uczestniczyło 19 osób:  Łukasz Maciejewski, Weronika Wodiczko, Dominika Adamus, Sebastian Antkowiak, Konrad Pawlak, Marek Frontczak, Andrzej Wolniak, Marek Kobyłka, Adam Boguś, Bohatikov Yevhen, Rafał Pawlak, Andrzej Dziubek, Paweł Krawiec, Grzegorz Matuszak, Damian Bugajny, Witold Sitek z Ostrowa Wlkp., Maksymilian Barczewski z Marchwacza, Tadeusz Tomeczek i Zdzisław Kubczyk. Biegaczom, z inicjatywy Bogusława Monczyńskiego, już po raz 6. towarzyszyli w rajdzie pamięci rowerzyści z Kaliskiego Towarzystwa Turystyki Kolarskiej ?Cyklista?. W sobotnie przedpołudnie oprócz samego organizatora do Marchwacza w 9-osobowej grupie jechali: Iwona Dudziuk, Mariusz Garczewski, Włodzimierz Staszak, Paweł Szmaja, Jacek Wardęga, Aleksander Krzysztoforski, Andrzej Kiełbik, Stanisław Szymczak. Również rowerem na uroczystości dotarł 10. rowerzysta - Jacek Orczykowski.   

Przed godz. 11 uczestnicy Obchodów w uroczystym przemarszu z pocztami sztandarowymi i orkiestrą udali się w kierunku Mogiły ? miejsca kaźni, gdzie rozpoczęły się patriotyczne uroczystości. Obok oficjalnych delegacji władz państwowych i samorządowych różnego szczebla, delegacji OSP z Iwanowic, Krowicy Zawodniej, Radliczyc, Stawu i Szczytnik oraz Zespołu Szkół im. Jan Pawła II w Marchwaczu z pocztami sztandarowymi, biegaczy i rowerzystów - przy Mogile zebrały się rodziny pomordowanych i mieszkańcy Marchwacza. Szczególnie miło było gościć organizatorom żywych świadków tamtych wydarzeń: Panią Alicję Czarnecką i Pana Mariana Maciaszczyka. Uroczystości rozpoczęło wspomnienie tragicznych wydarzeń w Marchwaczu, apel poległych i odegranie Roty. Następnie prowadzący przywitał przybyłych gości: Panią Annę Zarębską ? Kierownika Delegatury Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kaliszu, reprezentującą Panią Marlenę Maląg ? Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Pana Łukasza Mikołajczyka ? Wojewodę Wielkopolskiego; Pana Zbigniewa Słodowego ? Wicestarostę Kaliskiego, Pana Benedykta Owczarka - Wiceprzewodniczącego Rady Powiatu Kaliskiego i Pana Henryka Kurka ? Radnego Powiatowego, reprezentujących władze Powiatu Kaliskiego; Pana Marka Albrechta ? Wójta Gminy, Pana Bogdana Augustyniaka - Przewodniczącego Rady Gminy, a także Pana Wiesława Wróbla ? Zastępcę Przewodniczącego Rady Gminy i Panią Danutę Świątek ? Radną, reprezentujących władze samorządowe Gminy Szczytniki; Ks. kan. Piotra Bałoniaka ? Proboszcza Parafii Rajsko, delegację z pocztem sztandarowym Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Marchwaczu z Przewodniczącą Rady Rodziców Panią Beatą Kuświk, Gronem Pedagogicznym i uczniami; delegacje Ochotniczych Straży Pożarnych z pocztami sztandarowymi z: Iwanowic, Krowicy Zawodniej, Radliczyc, Stawu i Szczytnik, Orkiestrę Dętą przy OSP w Iwanowicach pod batutą kapelmistrza Pawła Janiaka, wspomnianych już wyżej biegaczy i przyjaciół Kaliskiego Towarzystwa Sportowego ?Supermaraton? i rowerzystów z Kaliskiego Towarzystwa Turystyki Kolarskiej ?Cyklista?, Panią Irenę Ludwiczak ? Prezesa Zarządu Gminnej Spółdzielni ?Samopomoc Chłopska? w Szczytnikach, przedstawiciela właściciela Gospodarstwa Rolnego w Marchwaczu Pana Wiesława Wawrzyniaka, Radę Nadzorczą i Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej w Marchwaczu, sołtysów okolicznych miejscowości z Krowicy Zawodniej, z Marchwacza Kolonii i z Marchwacza, media oraz przybyłe rodziny pomordowanych i mieszkańców Marchwacza. Po przywitaniu zebranych odczytany został okolicznościowy adres od Pani Minister Marleny Maląg i od Pana Jana Dziedziczaka ? Sekretarza Stanu, Pełnomocnika Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą. Następnie miała miejsce modlitwa za pomordowanych, którą poprowadził proboszcz miejscowej parafii w Rajsku Ks. kan. Piotr Bałoniak, po której uczestnicy uroczystości złożyli wieńce i zapalili znicze przy pomniku upamiętniającym tragiczne wydarzenia. Na zakończenie tej części Obchodów organizatorzy przygotowali małą niespodziankę. Starosta Kaliski i Wójt Gminy wręczyli wszystkim biegaczom i rowerzystom okolicznościowy medal za podjęty trud uczestniczenia w biegu patriotycznym i rowerowym rajdzie pamięci. 

Po zakończeniu tej części uroczystości delegacje z pocztami sztandarowymi w asyście Orkiestry Dętej przy OSP w Iwanowicach przemaszerowały przez miejscowość i udały się do budynku Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Marchwaczu. Drugą część obchodów rozpoczęła  Msza Św. w intencji pomordowanych. Celebrujący Eucharystię Ks. kan. Piotr Bałoniak w swojej homilii nawiązał do obchodzonego w tym dniu liturgicznego święta Nawrócenia św. Pawła Apostoła, który przekonany o słuszności swojej zamiarów zabijania wyznawców Chrystusa udaje się do Damaszku, aby tam uwięzić kolejne osoby, ale po drodze zostaje cudownie nawrócony i staje się najgorliwszym wyznawcą Ewangelii i Apostołem Narodów. Bóg w całej historii zbawienia pomaga człowiekowi, aby ogrom nieszczęść, których dopuszcza się ludzkość i każdy z nas był przyczynkiem do naszego ciągłego nawracania się i budowania dobra. Okrutne zło, jakie miało miejsce z rąk niemieckiego okupanta w Marchwaczu, też wyzwoliło w następnych latach wiele dobra u ludzi. Uczy nas szacunku do tradycji, nakazuje pamięć o tragicznie zabitych, uczy nas przede wszystkim umiłowania pokoju. Ks. Piotr podkreślił na koniec swojej homilii, że tegoroczny Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan odbywał się pod hasłem ?Życzliwymi bądźmy? ( Dz 28,2 ). To słowo klucz naszych myśli i zachowań wobec nas samych, sąsiadów, mających inne poglądy, wyznających inną wiarę. Wszyscy chrześcijanie w obecnym świecie pełnym zła, agresji i nienawiści powinni odnosić się do wszystkich życzliwie. To najprostszy sposób, aby takie tragiczne wydarzenia jak w Marchwaczu już nigdy się nie powtórzyły. Przed Komunią św. miało miejsce uroczyste przekazanie znaku pokoju. Błogosławieństwo i odśpiewanie pieśni ?Boże coś Polskę?? zakończyło Eucharystię.

W dalszej części wszystkich przybyłych do Szkoły im. Jana Pawła II przywitała jej Dyrektor Pani Honorata Szymańska. Następnie okolicznościowe przemówienie wygłosił Wójt Gminy Szczytniki pan Marek Albrecht, po którym dzieci i młodzież zaprezentowały akademię patriotyczną przygotowaną pod kierunkiem nauczycieli tutejszej szkoły: panią Małgorzatę Pietrzykowską, panią Ewelinę Biesiadę i panią Agnieszkę Pogorzelec. Po akademii pamiątkowy medal 75. Rocznicy Pomordowania Mieszkańców otrzymali: żywy świadek tych wydarzeń ? Pan Marian Maciaszczyk i Dyrektor Szkoły - Pani Honorata Szymańska. Oficjalną część uroczystości zwieńczyła krótkim koncertem Orkiestra Dęta z Iwanowic prowadzona przez nowego kapelmistrza Pawła Janiaka. Nie zabrakło jak zwykle wiązanki melodii patriotycznych i wojskowych. Na zakończenie Obchodów jego uczestnicy otrzymali ciekawą informację o pracy magisterskiej Pani Katarzyny Sucheckiej, która podjęła temat losu kobiet z okolic Marchwacza po tragicznych wydarzeniach z 1945 r. Zapewne dla wielu osób z lokalnej społeczności będzie to pasjonująca lektura. Wszyscy uczestnicy spotkali się następnie na wspólnym poczęstunku.

Komitet organizacyjny składa podziękowania Urzędowi Gminy w Szczytnikach z Panem Wójtem, całej społeczności szkolnej w Zespole Szkół w Marchwaczu im. Jana Pawła II z Panią Dyrektor, innym instytucjom i wszystkim osobom, które w jakikolwiek sposób przyczyniły się i pomogły w zorganizowaniu i przeprowadzeniu tych Uroczystości.

Robert Lis