Jak do tej pory wyglądały spisy?
Co 10 lat do drzwi mieszkańców
kraju pukał rachmistrz by przeprowadzić wywiad do narodowego spisu powszechnego
ludności i mieszkań. Zadawał pytania dotyczące m.in. wieku, stanu cywilnego,
rodzaju więzi łączących członków rodzin i gospodarstw domowych, narodowości,
wykształcenia czy niepełnosprawności, aktywności zawodowej i warunków
mieszkaniowych. Dawniej odpowiedzi zapisywał na papierowym, a podczas
ostatniego spisu - w roku 2011 - na elektronicznym formularzu.
W zmieniającym się świecie
zmieniają się także metody zbierania danych statystycznych. Coraz częściej powtarzalne
i mozolne działania człowieka (zapisywanie ręczne pozyskiwanych w spisie
informacji na formularzu papierowym) może zastąpić komputer i odpowiednie oprogramowanie, które
nie tylko zwiększają bezpieczeństwo przekazywanych danych, pozwalają na ich
zbieranie od wielkiej liczby uczestników badań jednocześnie, obniżają koszty, skracają
czas od zebrania do udostępnienia
informacji w formie baz danych i opracowań statystycznych, ale także
mają istotny pozytywny wpływ na środowisko.
Osoby, które uczestniczyły w
spisie 10 lat temu, pamiętają zapewne, że poza osobistym kontaktem z
rachmistrzem spisowym, badanie przeprowadzane było także w formie wywiadu
telefonicznego, gdy ankieter dzwonił do nich i zadawał pytania, a odpowiedzi zapisywał
na komputerze. Już wtedy dostępna była także forma samospisu przez internet,
czyli taka gdzie to każdy z nas, sam poprzez stronę internetową, dokonywał
zapisu danych na formularzu badania.
Minęło 10 lat, podczas których
udoskonalono metodę samospisu. W tym roku dodatkowo, pandemia koronawirusa
COVID-19 może sprawić, że bezpośredni kontakt z rachmistrzem spisowym podczas
jego wizyty w mieszkaniu nie będzie już najbardziej optymalnym sposobem
pozyskiwania danych od respondentów. W tej sytuacji podstawową formą udziału w
spisie jest samospis przez internet.
Co zatem zrobić, by zrealizować obowiązek nałożony na nas ustawą o
narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań?
Osoby posiadające dostęp do
komputera (ale może być też smartfon lub tablet) z dostępem do internetu powinny
wybrać metodę samospisu przez internet, która posiada szereg zalet: uczestnik
badania może wziąć w nim udział w wygodnym dla siebie momencie (wcześnie rano,
w przerwie na kawę lub nawet w nocy), można przerwać wypełnianie formularza i
wrócić do niego w ciągu 14 dni, można cofnąć się do pytań, na które już odpowiedzieliśmy
i poprawić dane, jeśli mamy wątpliwości lub pamięć nas zawodzi. Możemy dopytać
domowników bez presji czasu (jeśli
aplikacja wykryje brak aktywności, to po 30 minutach po prostu nas wyloguje
zapisując udzielone już odpowiedzi). Pytania
opatrzone są wyjaśnieniami, definicjami i dodatkowymi informacjami, np. stanu
na jaki dzień lub jakiego okresu dotyczą. Dane przesyłane są bezpośrednio na
serwer, a więc zupełnie bezpieczne.
Co zatem trzeba zrobić? Przede
wszystkim należy:
- wejść na stronę spis.gov.pl,
- zaakceptować tzw. ciasteczka
(cookies),
- włączyć obsługę JavaScript w
przeglądarce internetowej (domyślnie przeglądarka ma już takie ustawienia),
- zalogować się korzystając z usługi
krajowego węzła identyfikacji elektronicznej poprzez: Profil Zaufany, e-dowód
lub konta niektórych banków lub podając
numer PESEL oraz nazwisko rodowe matki.
Co zrobić gdy nie możemy wypełnić formularza przez internet?
Na te osoby, które z różnych
względów nie mogą lub nie chcą samodzielnie wypełnić formularza spisowego na
stronie spis.gov.pl, czekają konsultanci
telefoniczni ? dostępni pod numerem telefonu infolinii 22 279 99 99 (od
poniedziałku do niedzieli od 8:00 do 20:00). Nie tylko udzielą oni wszystkich
informacji dotyczących Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021,
ale - jeśli wybierzemy kanał ?spis na żądanie? - przeprowadzą wywiad
telefoniczny, a odpowiedzi na pytania spisowe zapiszą w formularzu elektronicznym.
W ten sposób także wypełnimy obowiązek spisowy.
Co się stanie jeśli osoba zobowiązana do udziału w spisie nie weźmie
udziału w spisie poprzez samospis przez internet lub telefon?
Od 16 kwietnia do 30 września br. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 prowadzić będą rachmistrze telefoniczni i terenowi, którzy dzwonić będą do nas lub odwiedzą nas w naszych mieszkaniach. Sposób realizacji badania będzie podobny jak w przypadku samospisu przez telefon, z wykorzystaniem infolinii, jednak w tym przypadku kontakt z nami inicjować będzie rachmistrz. Jeśli nie zrealizowaliśmy badania przez internet do chwili kontaktu z rachmistrzem, nie rozpoczęliśmy wypełniania formularza spisowego, lub jeśli od rozpoczęcia pracy z formularzem upłynęło 14 dni ? nie możemy odmówić rachmistrzowi odpowiedzi na pytania spisowe. Udział w spisie jest obowiązkowy.